Nowa Wspólna Polityka Rolna (WPR)

Grupa Zieloni/EFA

w Parlamencie Europejskim

10 KROKÓW DO ZREFORMOWANIA WPR

Nowa Wspólna Polityka Rolna (WPR)

Rozszerzenie zasady przezorności i ochrony konsumenta na produkcję rolną

– wspieranie konkurencji opartej na jakości a nie wielkości produkcji.

Kryzys BSE po raz kolejny postawił pod znakiem zapytania sensowność Wspólnej Polityki Rolnej. Ryzyko dla konsumentów, ekonomiczne obciążenie dla rolników, potężne nieprzewidziane koszty postępowania z chorobą wściekłych krów, jak też niepokojące kulturowe implikacje masowej rzezi bydła, wszystko to dowodzi potrzeby fundamentalnej zmiany.

Wspólna Polityka Rolna powinna wbudować ochronę konsumentów, opartą na przezorności, we wszystkie formy produkcji żywności i stworzyć nowe ramy warunków, które zachęcają do konkurencji opartej na jakości.

Dzisiaj Wspólna Polityka Rolna nie realizuje już swych głównych celów. Dochód większości rolników nie jest już zabezpieczony. Konsumenci płacą obecnie więcej niż kiedykolwiek za produkty rolnicze, biorąc pod uwagę rosnący koszt postępowania z kolejnymi skandalami żywnościowymi – koszt, który obciąża podatnika.

Reforma Wspólnej Polityki Rolnej, obejmująca „Agendę 2000”, przyjętą w Berlinie w 1999, miała zasadniczo na celu ograniczanie wydatków na rolnictwo, obcięcie cen gwarantowanych oraz wzrost konkurencyjności przemysłu rolnego na rynkach światowych. Jakość żywności, ochrona środowiska i zrównoważony rozwój terenów wiejskich były kwestiami o drugorzędnym znaczeniu.

Wspólna Polityka Rolna UE musi skończyć z sytuacją, w której nawzajem wykluczają się: cena z jakością, szansa utrzymania się na rynku z ochroną środowiska oraz konkurencja z zapewnieniem dochodu. Zamiast subwencjonowania produkcji, niszczenia i eksportu nadwyżek, nowa Wspólna Polityka Rolna musi stworzyć polityczne ramy, które będą wspierały wysoką jakość, oszczędzanie zasobów i rozwój gospodarczy na obszarach wiejskich. Jakość produktów rolniczych musi być oceniana w kontekście skutków oraz skutków ubocznych w całym procesie produkcyjnym.

10-punktowy plan na rzecz nowej Wspólnej Polityki Rolnej:

1. Wprowadzenie zasady przezorności do produkcji rolnej.

Promocja jakości i bezpieczeństwa w całym procesie produkcyjnym od upraw, przez pasze, aż do produktu finalnego.

BSE jest tylko szczytem góry lodowej. Dioksyny, polichlorowane bifenyle (PCB), hormony, antybiotyki, genetycznie modyfikowane organizmy (GMO) i wiele innych substancji niebezpiecznych dla zdrowia znajduje się w coraz większej koncentracji w żywności przeznaczonej zarówno dla ludzi, jak też zwierząt. Ten fakt to bezpośrednia konsekwencja upartej promocji intensywnych metod hodowania zwierząt oraz metod produkcji, które oparte są na tanich składnikach do produkcji i antybiotykach. Wykorzystywanie zwierzęcej padliny i ścieków w paszy dla zwierząt ilustruje destrukcyjny wpływ, jaki stały nacisk obecnej polityki na obniżanie cen, wywiera na metody gospodarowania w rolnictwie.

Zastosowanie zasady przezorności w produkcji żywności nie powinno ograniczać się do przyjmowania bardziej restrykcyjnych regulacji dotyczących produktu finalnego. Dające się zweryfikować standardy, gwarantujące zdrowe produkty żywnościowe, muszą być narzucone w całym procesie: od zbioru plonów i paszy do ostatecznego przetwarzania.

Nowa Wspólna Polityka Rolna i Bezpieczeństwa Konsumenta musi oceniać wszystkie składniki, metody i produkty, od początku do końca procesu produkcyjnego, zgodnie z jasno zdefiniowanymi kryteriami porównawczymi dla całego procesu produkcji.

Odpowiedzialność za wdrażanie zasady przezorności w produkcji żywności musi zostać przejęta w praktyce zarówno przez producentów oraz konsumentów. Podczas podejmowania decyzji o dokonaniu zakupu, także konsumenci powinni być zachęcani do brania pod uwagę czynników takich, jak miejsce pochodzenia, warunki, w jakich zwierzęta są hodowane oraz metody produkcji. Rolnicy natomiast powinni stać się mniej zależni od interwencji państwa na rynku i w większym stopniu skoncentrować swoją uwagę na regionalnych rynkach produktów wysokiej jakości.

Działania:

Całkowite usunięcie wszystkich składników powodujących zagrożenie BSE (np. wszystkich zwierząt hodowlanych) z łańcucha żywieniowego;

Wprowadzenie “pozytywnych” list przy zatwierdzaniu pasz, dodatków, środków ochrony roślin oraz środków czystości;

Zakaz stosowania pewnych szkodliwych dla zdrowia składników, np. antybiotyków, przede wszystkim w zakresie ich profilaktycznego wykorzystywania w przemysłowym chowie zwierząt; zakaz stosowania pestycydów i środków stymulujących wzrost, które budzą uzasadnione podejrzenie, że są szkodliwe dla zdrowia.

2. Wykorzystanie funduszy publicznych w oparciu o kryteria społeczne, ekologiczne oraz dotyczące jakości żywności

– Propagowanie produkcji o wysokiej jakości i rozwoju zrównoważonego a nie konkurencyjności opartej na produkcji masowej.

– Nagradzanie rolników stosujących dobre praktyki rolnicze.

Obecna Wspólna Polityka Rolna przyznaje przemysłowi żywnościowemu i producentom rolnym subwencje ze środków publicznych na podstawie wielkości produkcji już wyprodukowanej, przetworzonej lub zmagazynowanej czy liczby hodowanych zwierząt oraz wielkości obszarów uprawianej i odłogowanej ziemi. Łamanie obowiązującego prawa dotyczącego ochrony konsumentów, ograniczania zanieczyszczeń i ochrony środowiska nie zapobiega obecnie wypłacaniu dotacji i subwencji rolniczych.

Społeczeństwo odniesie korzyść z nowej Wspólnej Polityki Rolnej, jeżeli respektowane będzie wypełnianie zapisów istniejącego prawa dotyczącego ochrony konsumentów, ochrony środowiska i bezpieczeństwa zwierząt. Dobra praktyka rolnicza musi być, zatem, jasno zdefiniowana jako zasada – a nie wyjątek – w całej Unii Europejskiej, z możliwością jej adaptacji do wymogów wyróżniających dany region. Stopień przyczyniania się do poprawy jakości, ochrony środowiska i do liczb dotyczących zatrudnienia muszą być mierzalne w klarowny sposób, zgodnie z tym, co pierwotnie sugerował dokument Komisji Europejskiej Agenda 2000. Ci, którzy odnoszą korzyści otrzymując wsparcie publiczne, muszą przedstawić, w jaki sposób fundusze zostały wydatkowane w ramach nowego systemu samoregulacji.

Ten rodzaj dobrej praktyki rolniczej ograniczy poziom koniecznej kontroli publicznej i przyczyni się do ogólnego ograniczenia biurokracji w polityce rolnej.

Działania:

Dotacje ze środków publicznych nie mogą już dłużej być przeznaczane wyłącznie na rozwój przedsiębiorczości i wzrost produktywności; muszą w sposób możliwy do zweryfikowania wspierać przyjazne dla środowiska metody uprawy i poprawę jakości. W przypadku chowu zwierząt oznacza to, na przykład, likwidację dotacji publicznych na szczelinowe podłogi w oborach bezściołowych w przemysłowym chowie zwierząt oraz ograniczanie obsady zwierząt na jeden hektar;

Wszystkie zwierzęta w gospodarstwie muszą mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń do poruszania się oraz dostęp do światła słonecznego;

Integracja produkcji roślinnej i zwierzęcej; promowanie samowystarczalności paszowej; lepszego wykorzystania nawozów zwierzęcych w produkcji roślinnej.

3. Ceny produktów rolnych i polityka konkurencyjności – promowanie konkurencji opartej na jakości.

Przyznanie priorytetu regionalnym produktom o wysokiej jakości i ograniczenie monopolistycznej kontroli rynków żywności.

Nadprodukcja w rolnictwie w UE jest bezpośrednią konsekwencją obecnej Wspólnej Polityki Rolnej. Unia importuje ogromne ilości pasz dla zwierząt po niskich światowych cenach rynkowych potrzebnych do produkcji mięsa i jednocześnie wypłaca dotacje do eksportu własnej nadprodukcji, powstającej w wyniku importu tych pasz. Największa część budżetu rolnego Unii Europejskiej jest nadal wykorzystywana na zakup, przechowywanie i przetwarzanie nadprodukcji.

Nowa Wspólna Polityka Rolna musi stworzyć ramy warunków dla promocji uczciwej konkurencji wspierającej jakość. Oznacza to stopniowe ograniczanie interwencji na rynku i przesuwanie zaoszczędzonych środków na politykę zrównoważonego rozwoju terenów wiejskich, która:

(a) promuje produkcję zdrowej żywności i paszy poprzez zapewnienie pomocy w reorganizacji i marketingu;

(b) ogranicza koncentrację i monopolizację przemysłu produkcji pasz oraz

(c) przyznaje priorytet marketingowi na niewielkie odległości i rynkom regionalnym przy użyciu etykiet określających jakość i pochodzenie geograficzne;

Działania:

Zmniejszenie interwencji państwa i zniesienie dotacji do eksportu (w tym do transportu żywych zwierząt);

Zmiana dotychczasowych i wprowadzenie dodatkowych informacji na etykietach produktów oraz podawanie miejsca pochodzenia z uwzględnieniem sposobów uprawy roślin i metod hodowli zwierząt;

Zmiana przepisów sanitarnych, zwłaszcza w odniesieniu do świeżych produktów rolnych skierowanych na rynki lokalne i regionalne;

Zniesienie uprzywilejowania (podatkowego) dla przemysłowych metod chowu zwierząt (np. zwierzęta hodowane w klatkach itp.).

4. Obecne opcje polityczne: instrumenty horyzontalne, rozwój terenów wiejskich i instrumenty agrośrodowiskowe

– Zrównoważony rozwój wsi – wzmocnienie “drugiego filara” WPR;

– Propagowanie zmiany kierunków dotacji na korzyść zintegrowanego rozwoju wsi.

Mimo, że aktualna reforma WPR (Agenda 2000) wdrażana obecnie, nadal jest podporządkowana myśleniu starej szkoły – promocji konkurencji na rynkach światowych – jest przestrzeń na nowe działania. Około 10% budżetu na rolnictwo w UE jest przeznaczone na zintegrowany rozwój wsi, tzw. „drugi filar” Wspólnej Polityki Rolnej.

Dodatkowo kraje członkowskie mają możliwość określania maksymalnej wielkości subwencji przypadającej na gospodarstwo (ta maksymalna wielkość może zostać zróżnicowana w oparciu o wielkość zatrudnienia w gospodarstwie i ekologiczne oddziaływanie stosowanych praktyk rolniczych). Oszczędności w dopłatach mogą być inwestowane wewnątrz kraju na promocję programów rolnośrodowiskowych.

Jednakże do tej pory, ta prawnie usankcjonowana możliwość została wykorzystana tylko przez kilka spośród krajów członkowskich. W kontekście nowej polityki rozwoju wsi niektóre państwa członkowskie, np. Francja, stwarzają ramy instytucjonalne dla kontraktów z rolnikami i innymi zainteresowanymi grupami wiejskimi. Przykładami takich działań są projekty ochroniarskie, w tym kontraktowana ochrona przyrody (także w ramach sieci Natura 2000 lub FFH1) ), ochrona różnorodności biologicznej, marketing bezpośredni itp.

Działania:

Nowa Wspólna Polityka Rolna powinna wykorzystywać tę nową politykę dla obszarów wiejskich do określania warunków przydzielania dotacji i ich zróżnicowania. W ten sposób polityka interwencji na rynku może być stopniowo przekształcona w strategię rozwoju na rzecz tworzenia rynków jakości. Po przezwyciężeniu kryzysu BSE, UE nie może wrócić do dawnej polityki interwencyjnej;

Promowanie regionalnego zaopatrzenia w mięso, jako regionalnego produktu o wyjątkowej jakości.

5. Rozszerzenie Unii Europejskiej i kryzys BSE daje możliwość zrewidowania Agendy 2000 oraz przydziału środków

-Średniookresowy przegląd Agendy 2000 – 2001/2002

Przezwyciężenie kryzysu BSE będzie stanowiło ogromne obciążenie dla budżetów Unii Europejskiej i państw członkowskich – obciążenie, którego rozmiary nie mogą być jeszcze oszacowane. Współfinansowanie kosztów wynikających z kryzysu BSE z budżetów krajowych powinno być zróżnicowanie, w zależności od rzeczywistego wdrażania działań zapobiegawczych dotyczących BSE. Jednakże tego, co dzisiaj jest wydawane na przezwyciężenie kryzysu, nie będzie można wykorzystać na podjęcie nowych działań. Dlatego tak ważna jest kontrola, w jaki sposób przekazywane odszkodowania mogą być powiązane z wkroczeniem w obszar nowej polityki.

Redystrybucja funduszy jest także kwestią palącą, jeżeli proces rozszerzenia Unii ma zakończyć się sukcesem. Płatności kompensacyjne, przeznaczone wyłącznie dla obecnych państw członkowskich UE, powinny zostać udostępnione krajom przyłączającym się do UE na etapie przedakcesyjnym, w celu promocji jakości produkcji, instrumentów ochrony środowiska oraz rozwoju wsi. Przeciwnie zaś w przypadku rolnictwa przemysłowego – promująca je pomoc powinna zostać zlikwidowana.

Komitet ds. Rolnictwa i Spraw Wiejskich Parlamentu Europejskiego rozpoczął już przygotowywanie własnej oceny realizacji dokumentu Agenda 2000, włączając w to studium dotyczące poszerzenia Unii. Ocena powinna być gotowa pod koniec roku 2001.

Działania:

Stopniowe przesunięcie środków budżetu UE przeznaczonych na WPR z zarządzania nadwyżkami produkcji na zintegrowaną politykę rozwoju obszarów wiejskich, w tym promowanie produktów rolnych o wysokiej jakości i oznaczanie ich jako takie;

Obowiązkowe wiązanie dotacji z kryteriami ekologicznymi i dotyczącymi zatrudnienia (modulacja).

6. Poprawa jakości żywności w rolnictwie konwencjonalnym i promowanie rolnictwa ekologicznego

Rzeczywista poprawa jakości żywności uzależniona jest od trzech elementów: przejrzystości dotyczącej składu oraz pochodzenia paszy i żywności, możliwości ich identyfikacji na każdym etapie produkcji oraz odpowiedzialności za produkt.

Producenci żywności muszą na przykład:

(a) określić wszystkie składniki oraz ich pochodzenie, jak też wielkość ich zawartości w żywności („otwarta deklaracja”)

(b) zostać zobligowani do przeprowadzania samokontroli monitorującej pochodzenie surowców

(c) być odpowiedzialni za poniesienie przyszłych kosztów wynikających z dodawania lub skażenia żywności środkami szkodliwymi dla zdrowia.

Transport zwierząt w szczególności, ale także transport surowców do produkcji żywności, musi być sprawdzany pod kątem zgodności z istniejącymi ochronnymi przepisami unijnymi i krajowymi (respektującymi prawa zwierząt) oraz pod kątem możliwego jakiegokolwiek skażenia żywności.

Te same reguły muszą być stosowane do świeżych i przetworzonych produktów żywnościowych. Konsumenci muszą być informowani o jakichkolwiek składnikach, które mogą okazać się niebezpieczne dla zdrowia (użycie pestycydów, hormonów, składników genetycznie modyfikowanych) a także o cechach prozdrowotnych żywności.

Promocja produkcji ekologicznej, jako metody produkcji, która logicznie spełnia zarówno wymogi środowiskowe oraz zdrowotne, musi być utrzymana i rozbudowana. W tym jednak przypadku, fundusze powinny być w pierwszym rzędzie przyznawane na przestawianie gospodarstw na rolnictwo ekologiczne i na marketing nowych produktów, w celu zapobiegnięcia sytuacji stworzenia nowego uzależnienia od funduszy publicznych.

Działania:

Promowanie przestawiania gospodarstw rolnych na produkcję przyjazną dla środowiska, na metody produkcji o niskiej zawartości substancji zanieczyszczających oraz na metody produkcji oszczędzające zasoby (energia, woda, gnojowica, środki chemiczne);

Wspierany marketing produktów ekologicznych w żywieniu niemowląt, w szkołach, szpitalach i placówkach zbiorowego żywienia.

7. Ograniczanie produkcji nadwyżek i niedoboru białka:

Wykorzystanie gruntów odłogowanych do promowania zmianowania i zmniejszenia niedoboru białka w żywieniu zwierząt w krajach UE

Od początków funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej w latach 60-tych ubiegłego wieku, UE zgodziła się na bezcłowy import roślin wysokobiałkowych i oleistych ze Stanów Zjednoczonych i innych handlowych konkurentów, aby w ten sposób w zamian chronić własną produkcję zbóż. Kryzys BSE i zakazy nałożone na mięso i mączkę kostną spowodowały, że niedobór w białku roślinnym okazał się szczególnie ewidentny.

Dla kontrolowania nadwyżek produkcji zboża, w 1992 UE rozpoczęła wprowadzanie polityki odłogowania gruntów i zezwalania tylko na produkcję nieżywnościową na tych gruntach. Nowa Wspólna Polityka Rolna musi wykorzystać kryzys BSE do zmniejszenia niedoboru białka.

Działania:

Początkowo cel ten należy realizować przez wykorzystanie gruntów odłogowanych jako instrumentu zwiększania obszarów zmianowania upraw. Zamiast uprawy roślin wysokobiałkowych i oleistych, jako produktów masowych wspieranych poprzez dotacje oparte na powierzchni i ilości, należy zwiększyć produkcję pasz w gospodarstwach rolnych na bazie mieszanek traw z koniczyną, fasoli i grochu. Uzupełnienie uprawy zbóż o warzywa i rośliny paszowe uzupełnia ekologiczną metodę zmianowania i przyczynia się do regeneracji gleby.

Zamiast przyznawania dotacji i płatności, które faworyzują produkcję kiszonki z kukurydzy i intensywne żywienie zwierząt (obecnie jest to 400 EURO/ha), należy promować wykorzystanie pastwisk i użytków zielonych, szczególnie na terenach mniej uprzywilejowanych.

8. Handel międzynarodowy i WTO

Kryzys BSE stawia pod znakiem zapytania „Europejski model rolnictwa”. Rozprzestrzenianie się choroby nawet do odległych obszarów wiejskich i gospodarstw o małej skali produkcji pokazuje, jak przemysłowy model rolnictwa zdominował rolniczy świat. Te praktyki pozbawiają wartości różnorodność i specyfikę europejskiej kultury agrarnej. UE opiera się importowi mięsa poddawanego działaniu hormonów i genetycznie zmodyfikowanej soi, ale sama znajduje się w sytuacji blokowania eksportu jej wołowiny do innych części świata.

Tak zwana „wielofunkcyjność” europejskiego przemysłu rolniczego nie przyniesie żadnego sukcesu jako narzędzie negocjacyjne, dopóki nie zostaną wprowadzone konkretne systemy pomocy publicznej, które nie są powiązane z produkcją lub zwiększoną produktywnością.

Jest wiele powodów i przekonujących argumentów prowadzących do zgody, że przemysł rolniczy pełni szczególną rolę. Należą do nich:

– wdrażanie instrumentów agrośrodowiskowych,

– wprowadzanie programów ekstensyfikujących,

– ochrona i wykorzystanie różnorodności biologicznej i zasobów genetycznych w rolnictwie,

– poszanowanie dla kwestii związanych z dobrobytem zwierząt w hodowli wszystkich gatunków,

– ochrona jakości wody i ograniczanie stosowania pestycydów,

– wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,

– zróżnicowanie możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich.

Bez obecnie praktykowanego masowego importu żywności, Europa nie produkowałaby żadnych nadwyżek. Unia Europejska jest największym importerem produktów rolnych na świecie. Zatem nie ma sensu intensyfikowanie walki o udział w światowym rynku za każdą cenę. Obecnie najważniejszym celem nowej Wspólnej Polityki Rolnej jest zapewnienie, że spełnione są warunki wstępne na trwałe, zdrowe wyżywienie ludności Europy, w tym krajów akcesyjnych.

Działania:

Zasada przezorności dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności musi być wpisana jako klauzula zabezpieczająca w negocjacjach rolnych WTO, w celu uniknięcia powtórzenia sporu wokół stosowania hormonów. Ponadto UE musi szybko przemyśleć zmianę swojej strategii negocjacyjnej i iść w kierunku bardziej przyjaznej środowisku i strukturalnej polityki dotyczącej terenów wiejskich.

9. Absolutna konieczność wspólnego podejmowania decyzji (tzw. ko-decyzji) Parlamentu Europejskiego w sprawach dotyczących WPR

-Kluczowe jest, aby realizacja polityki rolnej była bardziej odpowiedzialna wobec instytucji demokratycznych.

Stara Wspólna Polityka Rolna przetrwała niezliczone reformy ponieważ wiele krajów członkowskich UE jest odbiorcami netto pomocy z Unii Europejskiej i ani parlamenty krajowe ani Parlament Europejski nie mogły wpłynąć na decyzje Rady Ministrów Rolnictwa UE.

Kryzys BSE jest także wynikiem tego demokratycznego deficytu. Zalecenia komitetu dochodzeniowego w sprawie BSE utworzonego przez Parlament Europejski w 1996 były ignorowane przez wiele krajów członkowskich przez kilka lat. Zostały one wdrożone dopiero teraz, po tym, kiedy już pojawiły się wielkie zniszczenia i koszty dla społeczeństwa.

Działania:

Nowa Wspólna Polityka Rolna, jako zintegrowana polityka ochrony konsumenta i rozwoju obszarów wiejskich, powinna zostać objęta zasadą ko-decyzji Parlamentu i Rady. Ponadto, Parlament Europejski, wspólnie z Komisją, powinny otrzymać prerogatywy potrzebne dla zapewnienia rygorystycznego stosowania ustawodawstwa unijnego w krajach członkowskich.

Należy przyspieszyć przeciągające się postępowania prawne przeciwko krajom członkowskich nie wdrażającym przepisów UE mających na celu ochronę środowiska i konsumentów, a Komisja powinna zostać umocowana do stosowania tymczasowych zarządzeń, w przypadkach oczywistego zagrożenia dla konsumentów.

10. Badania, oświata, szkolenia i “agro- kulturowy” dialog pomiędzy społecznością wiejską i miejską

Naukowe badania rolnicze umożliwiają wdrażanie innowacji i dalszy rozwój przemysłu rolnego.

Do tej pory badania były prowadzone w kierunku intensyfikacji i racjonalizacji, prowadzącej do zmniejszenia zatrudnienia we wszystkich obszarach produkcji. Nawet edukacja w szkołach rolniczych była temu podporządkowana. W rezultacie doprowadziło to do skoncentrowania się na umiejętnościach dla maksymalizacji zysków, co natomiast doprowadziło do koncentracji

produkcji na pewnych obszarach uprzywilejowanych i wyludnienia na innych, mniej uprzywilejowanych terenach.

Dalszy rozwój i innowacyjność w sektorze przemysłu rolniczego muszą odpowiadać na zmieniające się wymagania społeczeństwa. W związku z tym przed badaniami naukowymi i edukacją stają nowe cele. Szeroka gama różnorodnych usług oczekiwanych przez społeczeństwo, od wysokiej jakości produkcji do turystyki wiejskiej i ochrony przyrody, musi znaleźć zwoje odzwierciedlenie w badaniach naukowych i edukacji.

Uwaga musi zostać skierowana także na kwestię braku dialogu i kontaktu pomiędzy społecznościami miejskimi i wiejskimi. Wspierane powinny być: usprawniona komunikacja, zwiększona świadomość i lepsze zrozumienie. Nowa Wspólna Polityka Rolna musi stworzyć płaszczyznę aktywnego zaangażowania wszystkich grup, których ona dotyczy, które walczą o nową jakość gospodarki wiejskiej i bezpieczeństwo żywnościowe.

Działania:

Zamiast koncentrowania się na technologii genetycznej i maksymalizacji zysków, badania naukowe w zakresie rolnictwa powinny kłaść nacisk na zróżnicowanie zatrudnienia i innowacyjność poprzez odnawialne źródła energii i zaadaptowane technologie, jak też na unowocześnienie rolnictwa ekologicznego i ekstensywnego.

Program rozwoju obszarów wiejskich musi tworzyć przestrzeń dla partnerstwa na szczeblu lokalnym, propagowania dialogu pomiędzy producentami i konsumentami, promując w ten sposób międzyregionalną i międzynarodową wymianę informacji pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi.

1) Flora-Fauna-Habitat – przyp. tłum.

Źródło: Grupa Zieloni/EFA w Parlamencie Europejskim http://www.greens-efa.org